Kardeş kıskançlığı, özellikle okul öncesi dönemde sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Bu dönemde çocuklar, gelişimsel olarak hem duygusal hem de bilişsel değişimlerin etkisi altındadır. Aileye yeni bir birey katıldığında, çocuğun ilgi odağı olma hissini kaybetme korkusu kıskançlığa yol açabilir. Bu süreç, çocuğun duygusal gelişimi için önemli olduğu kadar, aile içindeki dengeyi korumak adına da dikkatle yönetilmesi gereken bir süreçtir. Peki, bu dönemde kardeş kıskançlığı nasıl ortaya çıkar, nasıl anlaşılır ve neler yapılabilir? İşte bu konuda anne babalara yol gösterecek bazı öneriler:
Kardeş kıskançlığı neden ortaya çıkar?
İlgi Azalma Hissi: Çocuk, yeni doğan kardeşle birlikte anne ve babasının ilgisinin azaldığını düşünebilir. Özellikle daha önce ailede tek çocuksa, bütün ilginin kendisinde olduğunu hatırlayarak yeni durumu kabullenmekte zorlanabilir.
Sahiplenme ve Kıyaslama: Çocuklar, okul öncesi dönemde benmerkezci düşünce yapısına sahiptir. Kardeşin yeni oyuncaklar ya da dikkat çekici eşyalar alması, onun sahiplenme duygusunu tetikleyebilir. Ayrıca, ebeveynlerin bilinçsizce yaptığı kıyaslamalar bu duyguyu derinleştirebilir.
Güven Duygusunda Zedelenme: Çocuğun, anne ve babasının sevgisinin ve ilgisinin artık eskisi gibi olmayacağı düşüncesi, güven duygusunu zedeleyebilir. Özellikle yeni doğan bebek çok fazla bakım gerektiriyorsa, çocuk kendisini ihmal edilmiş hissedebilir.
Kardeş kıskançlığı nasıl belirtiler gösterir
Davranış Değişiklikleri: Çocukta ani ve sert davranış değişiklikleri gözlenebilir. Daha önce sakin olan bir çocuk, agresifleşebilir, hırçınlaşabilir. Kardeşe yönelik fiziksel şiddet veya onu görmezden gelme gibi tepkiler gösterebilir.
Regresyone (Gerileme:) Bazı çocuklar, kıskançlık nedeniyle gelişimlerinde gerileme yaşayabilir. Örneğin, tuvalet eğitimi tamamlanmış bir çocuk tekrar altını ıslatmaya başlayabilir ya da daha önce kendisi yemek yiyebilen bir çocuk, anne babasından yardım isteyebilir.İlgi Çekme Çabaları: Çocuklar bazen kıskançlıklarını doğrudan ifade edemezler. Bunun yerine, ebeveynlerinin dikkatini çekmek için eski alışkanlıklarına dönebilir ya da problem çıkaran davranışlar sergileyebilirler.
Kardeş kıskançlığıyla nasıl baş edilir?
DUYGULARI ANLAMA VE KABUL ETME: Çocuğunuzun kıskançlık hissetmesini normal karşılayın ve bunu reddetmek yerine kabul edin. Onun duygularını ifade etmesine olanak tanıyın. “Kardeşini kıskanıyorsun, anlıyorum” gibi bir cümle ile duygularını tanımasına yardımcı olabilirsiniz.
ÖZEL ZAMAN AYIRIN: Çocuğunuza yalnızca ona ait özel zamanlar ayırmaya özen gösterin. Bu, kardeşi olmadan onunla vakit geçirmeniz anlamına gelir. Çocuğunuzun ilgi ihtiyacını karşılayarak, kıskançlık duygusunu hafifletebilirsiniz.
POZİTİF DAVRANIŞLARA TEŞVİK EDİN: Çocuğunuzun kardeşiyle ilgili olumlu davranışlarını fark edin ve bunları pekiştirin. Örneğin, “Kardeşinle ne kadar güzel oynadın, sen çok iyi bir ablasın/ağabeysin” gibi teşvik edici sözler, olumlu davranışları artıracaktır.
KIYASLAMALARDAN KAÇININ: Çocuklar arasında kıyaslama yapmaktan kaçının. Her çocuğun farklı olduğunu ve her birinin bireysel ihtiyaçları olduğunu bilerek hareket edin. “Bak kardeşin ne kadar uslu” gibi ifadeler çocuğun kıskançlığını artırabilir.
SORUMLULUK VERİN: Çocuğunuza küçük sorumluluklar vererek ona kendisini önemli hissettirin. Kardeşinin bakımında size yardımcı olabileceği küçük görevler vererek, ona güvendiğinizi ve onu önemsediğinizi hissettirebilirsiniz. Ancak bu görevlerin çocuğun kapasitesine uygun ve zorlayıcı olmamasına dikkat edin.
AÇIKLAYICI OLUN: Özellikle büyük çocuğunuza, yeni kardeşin neden bu kadar ilgiye ihtiyaç duyduğunu anlatın. Yaşına uygun bir dil kullanarak, bebeklerin daha fazla bakıma ihtiyaç duyduğunu ve bunun onunla ilgili olmadığını açıklayabilirsiniz.
Ebeveynler için İp Uçları
SABIRLI OLUN: Kardeş kıskançlığı kısa vadede çözülecek bir durum değildir. Bu sürecin zaman aldığını ve her çocuğun farklı tepki verebileceğini kabul edin.
DESTEK ALIN: Eğer çocuğunuzdaki kıskançlık duygusu ve buna bağlı davranışlar şiddetli bir hâl alıyorsa, bir uzmandan destek almak faydalı olabilir. Çocuk psikologları ya da pedagoglar, bu sürecin daha sağlıklı atlatılmasına yardımcı olabilir.
SONUÇ
Kardeş kıskançlığı, okul öncesi dönemde birçok çocuk için kaçınılmaz bir süreçtir. Ancak bu sürecin doğru yönetilmesi, hem çocukların duygusal gelişimi hem de aile içindeki huzurun korunması açısından büyük önem taşır. Ebeveynler olarak, çocuklarınızın duygularını anlamak, onlara sevgi ve ilgiyle yaklaşmak bu sürecin en sağlıklı şekilde atlatılmasına yardımcı olacaktır. Unutmayın, kardeşler arası sağlıklı bir ilişkiyi inşa etmek sabır ve anlayış gerektirir.