Akran Zorbalığı; Erken çocukluk döneminde başlayan sosyalleşme süreci, çocukların akranlarıyla kurdukları kişiler arası ilişkilerinin olumlu veya olumsuz etkilenmesine dayanmaktadır. Doğum öncesi dönemde bebeğin annesiyle kurduğu bağ ile başlayan sosyalleşme süreci, doğum sonrasında çocuğun ailesi ve arkadaşları ile etkileşim kurması ile güçlenmektedir. Sosyalleşme süreci, bebeklerin birbirlerinin farkına varmaları ve birbirlerinin ağlamalarına yanıt vermeleri ile hayatlarının ilk zamanlarında oluşmaktadır.
Akran Zorbalığı Nedir?
Okul öncesi dönemle birlikte çocuklarda bir grup içerisinde olma, ait hissetme kavramları gelişmeye başlamaktadır. Bu dönemde çocukların duygularını yönetebilecek beyin bölümünün halen gelişmekte olması sebebi ile kendilerini ifade etme konusunda zorlanabilmektedirler. Bu sebeple sözel, duygusal ve fiziksel zorbalık yoluna başvurabilmektedirler. Akran zorbalığı; güç eşitliğinin olmadığı, süreli gerçekleşen zarar veren veya rahatsız eden saldırgan davranışları tanımlayan bir kavramdır. Zorbalık, yaş dönemi fark etmeksizin sıklıkla karşılaşılabilen bir durumdur, bu sıklık ebeveynleri oldukça endişelendirebilmektedir.
Akran Zorbalığı ile Baş Etmede Nasıl Bir Yol İzlemeliyim?
Akran Zorbalığına maruz kalan çocuklarda birbirinden farklı tepkiler ile karşılaşılabilmektedir. Bazı çocuklar içe kapanma ve saklama davranışları gösterirken bazı çocuklar ise hırçınlaşabilmektedir. Bu noktada her çocuğun karakter özellikleri ve mizacı, başkaları ile ilişki kurma biçiminin diğerlerinden farklı olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Bundan hareketle bir yol haritası çizilmesi gerekmektedir. Bu durumda en kıymetli nokta çocuk ve ebeveyn arasındaki kurulan bağ ve ilişkidir.
Çocukla iletişimde olmak, kaliteli zaman geçirmek ve çocuğu gözlemlemek akran zorbalığını ile baş etmede en etkili yollardan biridir; bu yol aynı zamanda güçlü bir ebeveyn-çocuk ilişkisi kurulmasını sağlayacak hem de çocukların özgüven ve benlik saygısının gelişmesine de destek olacaktır.
Çozuğunuz Akran Zorbalığı İle Karşılaştığında Neler Yapabilirsiniz?
- Sözünü kesmeden, anlattıklarını sonuna kadar dinleyin.
- “Sana bunu yapmalarına hep izin veriyorsun”, “Kendini savunmayı öğrenmen lazım” gibi sorgulayıcı cümleler çocuğun kendisini suçlu hissetmesine yol açacaktır. Bu nedenle bilgi almak için bu cümleleri kurmaktan kaçının.
- Çocuğunuz maruz kaldığı zorbalığı sizinle paylaştığında çözüm yolu bulma konusunda aceleci davranmaktan kaçının. Özellikle “Ben o çocukla konuşurum, ailesini ararım” gibi cümleler kurmak çocuğunuzun yaşadığı durumu daha da zorlaştıracaktır.
- Çocuğunuz yaşadığı durumu sizinle paylaştığında “Gerçekten oldukça zor bir an yaşamışsın, üzgün görünüyorsun. Bunları benimle paylaştığın için teşekkür ederim.” Gibi duygularına temas eden cümleler kurabilirsiniz.
- Bir ebeveyn olarak kendi kişilerarası ilişkileriniz konusunda iyi bir rol model olmak çok önemlidir. Kendi ilişkilerinizdeki problemleri yönetebilme becerinizi çocuğunuza göstermekten çekinmeyin.
- Çocuğunuzun güçlü yanlarını desteklemek ve hayır diyebilme becerisi kazandırmak gerekmektedir. Hayır diyebilme becerisine sahip olan çocuklar sınırlarını net bir şekilde gösterebilir ve akran zorbalığıyla daha kolay bir şekilde baş edebilirler.
Çocuğum Zorbalık Davranışı Gösterdiğinde Nasıl Bir Yol İzlemeliyim?
Çocuklar, duygu ve düşüncelerini sağlıklı bir şekilde ifade etmeyi öğrenemedikleri zaman zorbalık davranışlarına yönelebilmektedirler. Bazı çocuklar kendilerini değersiz, sevilmeyen biri gibi hissedebilirler. Bu gibi durumlarda çocuklar kendi öfkelerini ve acılarını hafifletmek için başkalarına zarar vermeyi seçebilirler. Bununla birlikte çocuklar çevrelerindeki yetişkinlerin davranışlarını gözlemleyebilmektedirler. Çocukların rol model aldıkları biri zorbalık yapıyor ise çocuklar da olumsuz durumlarla baş edebilmek için benzer davranışları taklit edebilmektedirler.
Ebeveynler, çocuğunun arkadaşlarına karşı zorba davranışlar göstermesine yönelik kaygılanabilir. Böyle bir durumla karşılaştığınızda;
- Çocuğunuzla akran zorbalığı hakkında konuşabilir, ona oyun oynamak ve zorbaca davranmak arasındaki farkı anlatabilirsiniz.
- Çocuğunuzun saldırgan davranışlarla kendisini ifade etmesine ve isteklerini elde etmesine izin vermemeye özen gösterebilirsiniz.
- Çocuğunuza herkesin farklı özellikleri olduğunu anlatabilir, bu farklılıkları kavrayabilmesi için hikayeler okuyabilir, oyunlar oynayabilirsiniz.
- Çocuğunuzun zorba davranışlarını değiştirebileceğine güvendiğinizi gösterebilir, bu konudaki çabasını takdir edebilirsiniz.
- Günlük hayatınızda çocuğunuzun ekran ile geçirdiği vakti kontrol altında tutabilir, izlediği filmleri ve oynadığı oyunları takip edebilirsiniz.
- Okul ve aile işbirliği içerisinde süreci ilerletebilir, kurum psikoloğundan destek alabilirsiniz.
