Okul öncesi dönem, 2-7 yaş arasındaki çocukların zihinsel gelişim sürecinde kritik bir evredir. Bu dönem, Jean Piaget’nin bilişsel gelişim kuramında işlem öncesi dönem olarak adlandırılır. Çocuklar bu süreçte hızla öğrenir, ancak mantıksal düşünme ve problem çözme becerileri henüz tam olarak gelişmemiştir. İşlem öncesi dönemde çocuklar çevrelerini anlamaya çalışırken daha çok sezgisel ve duygusal düşünce kalıpları kullanır.
İşlem Öncesi Dönemim Özellikleri
1.Ego Merkezlilik:
Çocuklar bu dönemde olayları yalnızca kendi bakış açılarıyla değerlendirir. Başkalarının duygularını, düşüncelerini veya perspektiflerini anlamakta zorlanırlar. Örneğin, bir çocuğa “Kardeşin üzüldü mü?” diye sorulduğunda, kendi duygularına odaklanarak yanıt verebilir.
2.Sembolik Düşünme:
Çocuklar nesneleri ve olayları sembollerle ifade etmeye başlar. Örneğin, bir sopa bir at gibi kullanılabilir veya bir kutu bir ev olarak hayal edilebilir. Bu beceri, özellikle hayali oyunlarda ve yaratıcı etkinliklerde kendini gösterir.
3.Korunum Kavramının Eksikliği:
Çocuklar, bir nesnenin görünümü değiştiğinde miktarının aynı kaldığını anlamakta zorlanır. Örneğin, geniş bir kaba dökülen suyun miktarının azaldığını düşünebilirler. Bu durum, düşüncelerinin genellikle yüzeysel olmasından kaynaklanır.
4.Sınıflama ve Sıralama Güçlüğü:
Çocuklar, nesneleri özelliklerine göre sınıflandırma veya sıralama konusunda zorlanır. Örneğin, farklı büyüklükteki blokları sıralarken yanlış yerleştirebilirler.
5.Tek Yönlü Düşünme:
Çocuklar bir olayın ya da nesnenin yalnızca tek bir özelliğine odaklanır. Örneğin, bir oyuncağın sadece rengine dikkat ederken şekli veya boyutunu göz ardı edebilirler.
6.Hayal ve Gerçek Arasındaki Ayrımın Belirsizliği:
İşlem öncesi dönemde çocuklar hayal dünyası ile gerçek dünyayı ayırt etmekte zorlanır. Masalları gerçek gibi algılayabilir ve korkutucu bir hikaye gerçekmiş gibi endişe yaratabilir.
7.Sezgisel Düşünce:
Çocuklar genellikle mantığa dayalı değil, sezgilere dayalı düşünürler. Bu nedenle neden-sonuç ilişkilerini kurmakta zorlanabilirler. Örneğin, bir olayın sonuçlarını kendi deneyimlerinden bağımsız bir şekilde tahmin edemezler.
İşlem öncesi dönem, çocukların çevrelerini anlamaya çalıştığı, öğrenme hızlarının yüksek olduğu ancak mantıksal düşünme becerilerinin sınırlı olduğu bir dönemdir. Bu dönemde çocuklara uygun rehberlik yapmak, bilişsel ve duygusal gelişimlerini desteklemek için önemlidir. Sembolik oyunlar, hikayeler ve yaratıcı etkinlikler bu dönemin ihtiyaçlarına yanıt verirken, çocukların problem çözme ve iletişim becerilerinin gelişmesine katkı sağlar. Ebeveynler ve eğitimciler, bu dönemin özelliklerini anlamalı ve çocukların bireysel ihtiyaçlarına uygun bir yaklaşım sergilemelidir.
