Sorumluluk; erken çocukluk çağı itibari ile başlayan, cinsiyete, yaşa ve gelişimsel sürecine uygun olarak görevlerini yerine getirmesidir. Sorumluluk bilinci, kademeli olarak sürece yayılan ve gelişen gösteren bir beceridir. Sorumluluk duygusu genel olarak zaman içerisinde kazanılan ve öğrenilen bir yetidir.
Sorumluluk duygusunu geliştirmek için anne-babanın; cinsiyetine, yaşına ve kişisel özelliklerine uygun görevleri çocuğun yapmasına alan tanıması, kazanmak istenilen davranışlar için ortam hazırlaması, model oluşturması ve çocuğun gösterdiği olumlu davranışları pekiştirmesi gerekir.
Çocuklar, soyut kavramları anlamakta zorluk yaşadıkları için sorumluluklarını sadece alışkanlık yolu ile anlayabilirler. Her çocuğun öğrenmesi gereken sorumluluk oyuncaklarını toplamaktır. Çocukların oyuncaklarını toplamamak istememesinin sebebi ise, toplama ihtiyacı duymamalarıdır. Dağınıklığın sonuçlarını öğretmek için, en sevdiği oyuncaklar ile farklı oyunlar canlandırabiliriz. Sevdikleri oyuncakların dağınıklık sebebi ile zarar gördüğü drama oyunlarıyla çocuğunuzu oyuncaklarını toplamaya yönlendirebilirsiniz. Çocuklar karmaşık istek ve görevleri üstlenmekte ve yerine getirmekte zorlanabilirler. Bu yüzden oyuncak toplamayı sade bir dille anlatıp basite indirgeyebilirsiniz.
Sorumluluk üstlenebilen çocukların özgüvenleri gelişme gösterirken, problem çözme becerisi olumlu yönde ilerlemektedir. Sorumluluklarını yerine getirdikçe başarma duygusu ile beraber daha istekli olacaktır.
Ailelere Sorumluluk Kazandırmaları İçin Öneriler
- Ebeveyn olarak model olup sorumluluk duygusunu aşılamalıdır.
- Aşırı koruyucu yaklaşarak sorumluluk almalarını engellememelidir.
- Sorumluluk alması için fırsat verilmelidir.
- Çocuğun kendi yapabileceği işleri anne ve baba üstlenmemelidir.
- Çocuğun kendine güven duyması sağlanmalıdır.
- Olumlu geri bildirimler verilerek motivasyon sağlanmalıdır.
İki – Üç Yaş Aralığında Alabilecekleri Sorumluluklar
- Birlikte oyuncakları toplamak,
- Yelek giymek, çorabını çıkarmak gibi basit giyecekleri kendi başlarına giyip çıkarmayı öğretmek.
- Çatal kaşık kullanmak,
- Bardaktan su içme denemeleri yapmak.
Dört-Beş Yaş Aralığında Alabilecekleri Sorumluluklar
- El – yüz temizliğini yapabilmek,
- Banyoda vücudunun bir kısmını sabunlamak,
- Dişlerini fırçalamak,
- Yardımla giyinmek ve soyunmak,
- Kirli kıyafetlerini sepete atmak,
- Kıyafet seçimi, hazırlanacak yemek, gezmeye gidilecek yer gibi konularda karar sürecine dahil olmak.
Beş-Altı Yaş Aralığında Alabilecekleri Sorumluluklar
- Okul çantasını hazırlamak,
- Evde evcil hayvan var ise mamasını koymak,
- Çicekleri sulamak, alışverişe yardım etmek,
- Odasının düzeninden sorumlu olmak,
- Yatağını toplamak,
- Düğme ya da fermuarlı kıyafetlerini iliklemek.
Sorumluluk bilincini çocuklarımıza aşılamak için onlara alanlar oluşturarak bu sorumlulukları yerine getirmelerine fırsat vermeliyiz.
