Çocuklar büyürken beceri alanlarına katkıda bulunarak gelişim gösterirler. Çeşitli sebepler ile çocukların edindiği becerilerin bir ya da birkaçında gerileme görülebilmekte, çocuklar kendi yaş dönemlerinden daha küçük davranışlar gösterebilmektedirler. Yaşanılan bu duruma ‘’yaş gerilemesi, regresyon’’ ismi verilmektedir. Yemeğini kendisi yiyebilen bir çocuğun ebeveyni tarafından beslenmek istemesi bu duruma örnek olarak verilebilir. Yaş gerilemesi her yaşta görülebilmektedir. Bununla birlikte okul öncesi dönemde yaş gerilemesi ile daha sık karşılaşılmaktadır.
Yaş Gerilemesinin Nedenleri Nelerdir?
- Ev ortamında yaşanan huzursuzluklar
- Ebeveyn ve çocuk arasındaki çatışmalı ilişki
- Ebeveyn tutumları (Baskıcı, tutarsız, cezalandırıcı tutum)
- Ebeveynler ile geçirilen vaktin yetersizliği
- Ebeveynlerden birinin evden ayrılması
- Bakım veren kişinin değişikliği
- Boşanma durumu
- Kardeş kıskançlığı
- Sağlık sorunları, yaşanılan kayıplar
- Taşınma / ev veya şehir değişikliği
- Okula başlama
Yaş Gerilemesinde Gözlemlenen Davranışlar Nelerdir?
- Alt ıslatma
- Parmak emme
- Dil gelişiminde meydana gelen gerilemeler (Daha önce söylediği kelimeleri söyleyememe, kekemelik, yaşının gerisinde bebeksi konuşmalar örnek verilebilir)
- Sürekli olarak ebeveynleri ile temas halinde olmak isteme
- Ebeveynlerinden ayrıldığında huzursuzluk hali ve ağlama davranışı
- Kıyafet, battaniye sürekli ihtiyaç duyma hali
- Emme davranışı (Emzik, kıyafet vb.)
- Motor becerilerde meydana gelen gerilemeler (Yürümekte zorluk çekme, zıplayamama, yatağa/koltuğa çıkmakta görülen zorluklar, zıplayamama çatal-kaşık tutama gibi durumlar örnek verilebilir)
Yaş Gerilemesi Gözlemlendiğinde Neler Yapılmalıdır?
- Gerileme döneminin geçici olduğu bilinmelidir.
- Bu süreçte baskıcı ve cezalandırıcı bir tutum gösterilmemelidir.
- Regresyon daha çok duygusal sebeplerden kaynaklanmaktadır. Bu sebeple çocukların anlaşıldıklarını, güvende olduklarını ve sevildiklerini hissetmeleri önemlidir.
- Ebeveynler verdikleri tepkilere dikkat etmelidir. Abartılı tepkiler gerileme davranışının pekişmesine sebep olabilmektedir.
- Bu süreçte çocuklar ebeveynleri ile daha çok temas halinde olmaya ve vakit geçirmeye ihtiyaç duyabilirler. Sarılmak, birlikte kitap okumak çocukların kaygısını azaltmak için faydalı olacaktır.
- Çocuklar oyun aracılığı ile kendilerini, duygularını ifade etmektedir. Çocuklar ile oyun oynamak ebeveynlerin bu süreçte yaşanılan durumu anlamalarına katkı sağlayacaktır.
- Sınır ve kurallar gerileme davranışı sönene kadar tutarlı bir şekilde esnetilebilir.
- ‘’Sen büyüdün, abi/abla oldun’’ gibi söylemler doğru değildir.
Bu süreçte ebeveynler kaygılarını doğru bir şekilde yönetmeli ve çocuklarına zaman vermelidir. Gerileme davranışlarının yoğun bir şekilde görülmesi durumunda bir uzmandan destek almak faydalı olacaktır.